Wat maken de vrouwen in Afghanistan allemaal mee?
Het boek
Voor mijn tweede activiteit heb ik opnieuw voor een boek gekozen van Annemie Struyf en Lieve Blanckaert. Ze laten dit keer hun luxeleven, maar vooral hun vrijheid, achter om naar Afghanistan te trekken. Het land mocht dan wel officieel uit de oorlog zijn, maar het blijft er erg gevaarlijk want de Taliban gluurt weer om elke hoek. Deze dames hebben doodsangsten moeten overwinnen om dit boek tot stand te brengen.
“Insjallah, Mevrouw” geeft een “mooi” beeld over de angsten en de hoop die er rond deze periode bestaan in Afghanistan. Zoals de titel van het boek al doet vermoeden, mogen de vrouwen in Afghanistan ook eens de hoofdrol spelen. Dit boek geeft net zoals “Mijn status is positief” pure feiten mee. Geen fictie. De vrouw in de straat krijgt de kans om haar eigen, vaak tragische, verhaal te vertellen. De “special effects” zijn niet verzonnen, maar zijn de harde realiteit. De undercovermissie van Annemie en Lieve luidt als volgt: achter en onder de boerka van de Afghaanse vrouwen kijken. Portretten maken in woord en beeld.
De (turbulente) geschiedenis van de vrouw in Afghanistan
Afghanistan is een republiek in Zuidwest-Azië en telt bijna 30 miljoen inwoners. De hoofdstad van Afghanistan is Kabul. Het land grenst aan Iran, Turkmenistan, Oezbekistan, Tadzjikistan, China en Pakistan. Het land kende de afgelopen eeuwen heel wat bloedige oorlogen.
Vrouwen in Afghanistan hebben het alles behalve makkelijk. Ze krijgen amper de kans om zelf keuzes te maken, keuzes te maken met betrekking op hun kinderen, naar school te gaan, alleen over straat te lopen,… Toch dragen Afghanen hun families hoog in het vaandel. De oudste man is patriarch. Hij is de baas en de vrouw is ondergeschikt. Uit respect voor de familie hoort een vrouw een boerka te dragen. Dat is een sluier die de vrouw van kop tot teen bedekt. Vrouwen dienen zich ook niet op hun eentje in het openbaar te verplaatsen. Dit doen ze altijd in het gezelschap van een man.
Afghanistan is een kruispunt van etnische groepen. Toch blijft de situatie van de vrouwen bij iedere groep grotendeels hetzelfde. Enkel bij de nomaden en op het platteland kennen de vrouwen meer vrijheid. Nomaden trekken vaak rond en op het platteland helpen de vrouwen mee. De situatie is het ergst in de grote steden.
Toch is er in Afghanistan een periode geweest waarin vrouwen heel wat vrijheden hadden. Het was zelfs mogelijk om alleen in minirok over straat te lopen. Maar nog belangrijker: de Afghaanse meisjes kregen de kans om te studeren. Het communisme stimuleerde de meisjes extra om te gaan studeren en geen boerka’s te dragen. Dit gebeurde vooral in de grote steden. Toch waren er nog steeds conservatieven die hier niet aan meededen. Voor sommige mensen ging de modernisering ook veel te snel en konden het amper bijhouden. Zij vonden steun bij de conservatieven.
Met de komst van de Taliban hadden vrouwen het nog slechter dan straathonden. Naar school gaan of buitenshuis gaan werken waren uit den bozen. Het dragen van een boerka was weer een feit. Over staat lopen mocht alleen in mannelijk gezelschap. Tussen de periode van het communisme en de Taliban was er een burgeroorlog in Afghanistan. Heel wat vrouwen hadden hun man verloren in die oorlog. Weduwen werden het leven onmogelijk gemaakt. Er was ook amper medische voorziening voor vrouwen.
Nu de Taliban “verdreven” is, kunnen vrouwen weer buitenshuis gaan werken, alleen over straat lopen,… Officieel is de Taliban dan wel verdreven, maar ze gluren nog altijd achter elke hoek. Het is gevaarlijk voor vrouwen om op te komen voor hun rechten. Ze kunnen bedreigd worden, slaag krijgen of zelfs vermoord worden.
Momenteel geldt er een boerkaverbod in België, Frankrijk en Nederland. Wat drijft westerse moslimmeisjes hiertoe? Hoe staat onze samenleving hier tegenover? Hieronder zie je een fragment die werd één jaar geleden werd uitgezonden op de Nederlandse televisie.
Trouwen in Afghansitan
Vaak trouwen Afghaanse meisjes al voor hun vijftiende verjaardag. Zelf krijgen ze niet de kans een man te zoeken en verliefd te worden. Het huwelijk wordt geëngageerd door de ouders. De bruidegom is altijd iets ouders. Het kan ook gebeuren dat een meisje moet trouwen met een veel oudere man die voorheen al drie of vier keer getrouwd is geweest. Bij de meeste huwelijken zien de bruid en de bruidegom elkaar voor het eerst op de huwelijksceremonie. Daarvoor hebben ze nog nooit een woord met elkaar gewisseld of elkaar gezien.
De daad moet de eerste nacht absoluut zijn verricht. De volgende ochtend gaat de schoonmoeder van de bruid de lakens van het bed vervangen. Als er geen bloedvlekken op het bed te zien zijn, gaat de schoonmoeder zich vragen stellen. Het gebeurt ook wel dat de bruid gewoon terug naar huis wordt gestuurd als er geen bloedvlekken te zien zijn. Dan wordt hier schande van gesproken, want de bruid is dan geen maagd meer. In werkelijkheid wilt de bruidegom dan vaak geen seks hebben omdat hij de bruid niet mooi of goed genoeg vindt. Maar de schuld wordt dan naar de bruid toegeschoven.
Na de huwelijksceremonie is de bruid volledig aan haar echtgenoot overgeleverd. Zelfs na een perfecte ontmaagding in het huwelijksbed kan een man tegen zijn bruid zeggen: “Jammer, maar ik wil dat je vertrekt.” Hij en hij alleen heeft het absolute beslissingsrecht. Wat de schande voor het meisje helemaal compleet maakt, is dat ze niet meer opnieuw mag huwen. Anderzijds kan een man ook beslissen een meisje dat om een of andere reden geen maagd meer is, toch te beschermen en haar eer te redden. Dan zegt hij gewoon tegen zijn ouders dat alles in orde is en ze de lakens niet hoeven te controleren.
Geëngageerde huwelijken vinden ook nog plaats in het westen. Bekijk het filmpje hieronder voor meer informatie.
1: “Jullie, westerse vrouwen, leggen zoveel nadruk op seksueel plezier, maar ik durf beweren dat hier in Afghanistan weinig of geen seksueel genot bestaat. Alles staat of valt met de strikte maagdelijkheidscultuur die lek plezier in de weg staat. Reken daarbij het verpletterende taboe dat op seksualiteit rust. … Willen jullie weten hoe seks in Afghanistan precies werkt? Wel, de meeste mannen wassen zich wekenlang niet, komen ’s avonds thuis, soms na dagen of weken werken in de stad, laten hun broek zakken en penetreren hun vrouw. Haar genot? Daar trekken ze zich niets van aan.”
2: “Toen mijn man mij, tijdens de eerste huwelijksnacht, wilde benaderen, begon ik te wenen. Alleen mijn moeder en mij zuster mogen dicht bij mij komen. Jij hebt het recht. Toch wel, ik ben je echtgenoot, zei hij. Het spijt me. Ik ben verplicht dit te doen. Morgenochtend komen de ouders onze lakens inspecteren. Als er geen bloed gevloeid is, zitten we diep in nesten. Hij deed wat hij moest doen, met een hand op mijn mond. Sindsdien heeft de schaamte en angst voor seks mij nooit meer losgelaten.”
3: “Mijn zus werd op haar twaalfde aan een vreselijke man uitgehuwelijkt. Toen mijn familie niet al te enthousiast op zijn huwelijksaanzoek inging, ontmaagdde hij mij zus met een kleerhanger. Toen moest zij wel met hem trouwen. Achttien jaar lang heeft die man haar geslagen, vernederd en misbruikt. Op de huid van zijn kinderen drukte hij sigaretten uit. Hij zei elke dag tegen zijn kinderen dat ze afscheid moesten nemen van hun moeder, want hij zou haar vermoorden.
De Taliban
Toen de Taliban aan de macht was in Afghanistan, leefden de mensen volgens strenge Islamitische wetten. Deze wetten worden ook “Sharia” genoemd. Er zijn een aantal algemene regels, maar ook regels die specifiek gebonden zijn aan de vrouwen. Hieronder vind je een overzicht van de wetten:
- Alle mannen moeten hun baard laten staan. De juiste lengte is minimaal één gebalde vuist onder de kin. Als u dat niet accepteert, zult u worden geslagen.
- Alle jongens moeten een tulband dragen. Jongens van de eerste tot en met de zesde klas dragen een zwarte tulband, hogere klassen een witte. Alle jongens moeten islamitische kleren dragen. De kraag van een overhemd moet dichtgeknoopt zijn.
- Zingen, dansen, kaarten, schaken, gokken en vliegeren, boeken schrijven, films kijken en schilderen is verboden.
- Als u parkieten houdt, zult u worden geslagen. Uw vogels worden gedood.
- Als u steelt zal uw hand bij het polsgewricht worden afgehakt. Als u ten tweede maal steelt zal uw voet worden afgehakt.
- Als u geen moslim bent, mag u geen godsdienstige aanbidding verrichten op een plek waar u door een moslim kunt worden gezien. Als u het wel doet, zult u worden geslagen en gevangengezet. Als u erop wordt betrapt een moslim tot uw geloof te willen bekeren, zult u worden geëxecuteerd.
Vrouwen, opgelet:
- U moet te allen tijde binnen blijven. Het is voor een vrouw niet gepast doelloos over straat te dwalen. Als u naar buiten gaat, moet u in het gezelschap zijn van een mahram, een mannelijk familielid. Als u erop wordt betrapt alleen op straat te zijn, zult u worden geslagen en naar huis gestuurd.
- Onder geen enkele omstandigheden mag u uw gezicht tonen. Als u buiten bent is uw lichaam bedekt met een burka. Zo niet, wordt u ernstig geslagen.
- Cosmetica, juwelen, gaan werken en bekoorlijke kledij dragen zijn verboden.
- U mag niet spreken, tenzij er tegen u gesproken wordt.
- U mag niet in het openbaar lachen. Als u het wel doet, zult u worden geslagen.
- U mag uw nagels niet opmaken. Als u dit wel doet, zult u een vinger verliezen.
- Het is meisjes verboden naar school te gaan. Alle meisjesscholen worden met onmiddellijke ingang gesloten. Als u een meisjesschool probeert te openen, zult u worden geslagen en de school zal worden gesloten.
- Als u schuldig wordt bevonden aan overspel, zult u gestenigd worden tot de dood erop volgt.
De Islamitische wetten ook in België? Het idee speelt in ieder geval wel bij Sharia4Belguim. Hieronder vind je een filmpje over hen.
Hieronder volgen een aantal getuigenissen uit het boek m.b.t. de Taliban:
1: “In de talibanperiode was alles, letterlijk alles verboden. Meisjes mochten niet naar school, vrouwen mochten niet werken, zelfs geen kleren wassen aan de oevers van de rivier. Abeeldingen, muziek, dans, zelfs vliegeren, het favoriete spel van de Afghaanse kinderen, was verboden.”
2: “Achter een wit gordijn trek ik mijn nachtkleed aan. Maar nauwelijks kom ik achter het doek tevoorschijn of Lieve veert geschokt overeind. Verberg je, vlug! Je benen zijn bloot en je splitten veel te hoog!”
De dapperste vrouw van Afghanistan
Malalai Joya is een Afghaanse mensenrechtenactiviste. Zij wordt ook wel de moedigste vrouw van Afghanistan genoemd. Vooral in het buitenland is boegbeeld van de emancipatie van de Afghaanse vrouw. In eigen land krijgt ze zware kritiek en ontvangt ze geregeld doodsbedreigingen.
Ze is niet alleen kritisch naar de krijgsheren en de fundamentalisten in Afghanistan, maar ook naar de buitenlandse bezetter. Niet alle Afghaanse vrouwen zijn blij met de bezorgdheid van het westen die zich uit in militaire strategieën. De situatie voor de vrouwen is amper verbeterd sinds het land bezet wordt.
In 2003 stond ze in het middelpunt van de belangstelling toen ze haar ongezouten kritiek uitte op de krijgsheren die door de Amerikanen terug aan de macht kwamen. Dat deed ze toen ze gebruik maakte van haar spreekrecht als volksvertegenwoordigster van de provincie Farah.
In 2005 werd ze verkozen voor het Huis van Afgevaardigden. In 2007 werd ze geschorst doordat ze te veel kritiek uitte op andere parlementsleden. “Deze drugsbazen en krijgsheren zijn gevaarlijker voor de toekomst van ons land dan de taliban.” Ook vergeleek ze het parlement met een beestenstal.
“De bezetting heeft de ene bende boeven alleen maar vervangen door een andere. De krijgsheren die na 2001 aan de macht kwamen, bedreigen en verkrachten de Afghaanse vrouwen en kinderen. Dezelfde krijgsheren die nu de westerse agenda moeten uitvoeren, waren de eersten om in de periode van 1992 tot 1996 wetten te maken die vrouwen uitsloten. En nu herhalen ze dat met hun wetten tegen de sjiitische vrouwen.
De Grondwet voorziet wel rechten voor de Afghaanse vrouwen, maar dat is een virtueel document. In de ware wereld leven de Afghaanse vrouwen in een jungle waar de wet van de sterkste geldt. Huiselijk geweld neemt toe, onveiligheid neemt toe, verkrachtingen nemen toe. En moedige vrouwen die zich openbaar uitspreken worden vermoord of geïntimideerd. Dat is toch geen democratie?”
“Ik stel vast dat democratie onder een buitenlandse bezetting geen betekenis heeft. Een natie die zichzelf verheft, is vrij. Maar wie een andere natie tegen haar zin gaat bevrijden, reduceert haar tot slavernij.”
“Mijn situatie zou iedereen moeten wakker schudden. Onder de Taliban kon ik tenminste nog in het geheim lesgeven aan jonge meisjes. Nu kan ik zelfs met bodyguards om mij heen nergens naar toe. Dat is toch het bewijs dat die hele oorlog tegen de terreur een lachertje is? De bevrijding van de vrouwen was blijkbaar alleen maar een mooi excuus om ons land binnen te vallen.”
“De wreedheden begonnen bij de krijgsheren. In naam van de islam legden ze de vrouwenrechten aan banden. Zelfs heel jonge meisjes waren niet veilig voor hun verkrachtingen. Ze plunderden musea. Boekenwinkels werden in brand gestoken. Ze vermoorden meer dan 65.000 mensen. Ze sloegen nagels in de hoofden van tegenstanders. Ze sneden vrouwenborsten af.”
“De groeiende onveiligheid zorgt er ook voor dat weinig meisjes naar school gaan. Zij riskeren verkracht of ontvoerd te worden. De zoon van een parlementslid verkrachtte een meisje maar zijn vader zorgde er voor dat hij snel weer vrij kwam. Door wat jullie te zien krijgen op tv en in de kranten denken jullie natuurlijk dat alleen de Taliban misdaden pleegt.”
Op de Afghaanse televisie is er een talkshow te zien over vrouwenmishandeling. Het programma kreeg de naam “Niqab”, “masker” in het Nederlands. Afghaanse vrouwen spreken achter een blauwwit masker over de mishandelingen die ze hebben meegemaakt of nog steeds meemaken.
Klik hier om een filmpje over het programma te bekijken.
Het vrouwenhuis in Istalif werd in 2002 opgericht d.m.v. een samenwerking tussen Moeders voor Vrede en de Nederlandstalige vrouwenraad. In Istalif vond één van de laatste gevechten plaats tussen de taliban en de Noordelijke Alliantie. De streek werd totaal vernield achtergelaten. Er werden ook ontzettend veel mannen vermoord waardoor er veel weduwen zijn. In Istalif is er geen elektriciteit, geen stromend water en geen gezondheidszorg.
Het onderwijs in Afghanistan zal in de toekomst minder kunnen rekenen op de financiering van het buitenland, terwijl onderwijs net heel belangrijk is in conflictgebieden.
Sleutelfragment
Vrouwen die praten
De uitvinder van het programma zegt het volgende: Ik weet niet of we voor de slachtoffers iets kunnen veranderen, maar we kunnen de verhalen van deze vrouwen gebruiken als voorbeeld. Ik ben zeker dat we de mentaliteit van de Afghaanse mannen kunnen veranderen.”
Een belangrijk project in een onmogelijk land
Hier krijgen honderden vrouwen wat ze nooit gekregen hebben. Schrijfonderwijs, beroepsopleiding, gezondheidsvoorlichting en medische zorg. Vanaf 2006 werden ook mannen en families toegelaten. Mannen kregen enkel toegang tot het onderwijs en werk op voorwaarden dat ze hun dochters, vrouwen en moeders niet tegenhouden om naar het Vrouwencentrum te gaan.
UNESCO maakte enkele maanden geleden bekend dat het de goede kant uit gaat met het onderwijs in Afghanistan. In 2001 gingen één miljoen Afghaanse kinderen naar school en dat waren allemaal jongens. Nu gaan er maar liefst zeven miljoen kinderen naar school, waaronder 38% procent meisjes. Toch moet er nog heel wat gebeuren. Maar liefst 40% van de Afghaanse kinderen hebben geen toegang tot het onderwijs.
Het onderwijs in Afghanistan zal in de toekomst minder kunnen rekenen op de financiering van het buitenland, terwijl onderwijs net heel belangrijk is in conflictgebieden.
“Jullie vinden dat wij, Afghanen, onze vrouwen niet als onze gelijken behandelen? Wellicht hebben jullie gelijk. Maar is dat onze persoonlijke schuld? Zelf acht ik vrouwen zeer hoof en vind ik dat zij op vele vlakken onze meerderen zijn. Een vrouw moet je hoogachten: ze is de oorsprong van elke man. Een moeder moet je respecteren: zij zet jouw zonen op de wereld.
Samenleven met een vrouw was het grootste geluk dat mij ooit overkomen is. Ik had een fantastische echtgenote, mijn kinderen hadden een geweldige moeder. Twee jaar geleden is ze gestorven. Kanker heeft haar geveld.
Neen, mijn vroeg heeft nooit een boerka gedragen en ik heb haar dat ook nooit gevraagd. Ze studeerde, ging uit en nam haar eigen beslissingen. Toen wij elkaar leerden kennen, liepen de vrouwen van Kabul ook in mini-jurkjes rond en volgden ze de nieuwste modetrends uit Parijs. Jongens en meisjes begonnen samen naar de film of naar de universiteit te gaan. Heus, in de jaren zeventig waren wij goed op weg om de twintigste eeuw binnen te stappen en uit te groeien tot een modern land waarin mannen en vrouwen gelijke kansen krijgen.
Toen brak de oorlog uit en werden we in één klap enkele eeuwen achteruit gekatapulteerd. Beseffen jullie wel wat dat betekent? Probeer jullie eens voor te stellen hoe Europa er zou uitzien na vijfentwintig jaar oorlog. Als iedereen met enige opleiding of middelen het land heeft verlaten. Als slechts twee procent van de geschoolde bevolking op post is gebleven. Als negentig procent van de inwoners analfabeet is?
Is het onze persoonlijke schuld dat wij drie à vier eeuwen achterstand op jullie hebben? Neen! Het is de schuld van de armoede, de onwetendheid en de oorlog. Niet van al die straatarme ongeletterden die gewoon niet in staat zijn hun leven op een behoorlijke manier te organiseren, die niet weten hoe je op een positieve manier met hun vrouwen moeten omgaan. Kan en mag je het die mannen kwalijk nemen dat zij slechts het voorbeeld van hun vaders en grootvaders volgen die al eeuwenlang hun vrouwen onder de knoet houden?
De laatste decennia begonnen de vrouwen massaal het land te verlaten, eerst onder de sovjets, later onder de moedjahedien en de taliban. Één voor één werden hen alle rechten ontnomen. Het begon met de sluier – aanvankelijk nog niet de boerka – die plots verplicht werd. Alsmaar prangender werd de situatie van de vrouwen tot ze, met de komst van de taliban, zonder pardon uit de maatschappij verbannen werden. Ja, dat was een gruwel, maar niet alleen voor hen. De hele maatschappij raakte ontwricht toen de vrouwen, op dat moment ruim zestig procent van de bevolking, hun laatste rechten verloren.
Laat mij op één punt zeer duidelijk zijn. De Afghaanse mannen zijn op geen enkele manier verantwoordelijk voor de talibanterreur in 1994 toen ons land al murw was van de oorlog, doken de taliban opeens op. Het zijn vooral Arabieren, Pakistani, zelfs Tsjetsjenen en Chinezen. De enige Afghanen onder hen zijn weesjongens die zonder moeder, zonder meisjes, zonder vrouwen zijn opgegroeid. In Pakistaanse koranscholen worden zij als robots heropgevoed en gehersenspoeld. Daar leren zij niet de echte koran, want onze godsdienst stelt de vrouw niet onder de man. Volgens de profeet Mohammed bevinden de vrouwen zich zelfs dichter bij de hemel dan de mannen. Ook wij, mannen, waren doodsbang van de taliban. Zelfs onze eigen vrouwen konden we niet beschermen tegen hen.
Zo woonde een van mijn vrienden samen met zijn vrouw en vier kinderen in een appartement in Kabul. Op een dag ging zijn vrouw, van kop tot teen gesluierd, op het balkon de was ophangen, en werd er toevallig door enkele talibs opgemerkt. Woedend stormden ze naar boven en bonsden op de deur. “Wij hebben een vrouw op het balkon gezien”, snauwden de mannen tegen mijn verbijsterde vriend. “Is dat jouw vrouw?” “Neen, ik ben slechts een bezoeker in dit huis;” De arme man, in zijn situatie kon hij niet anders dan ontkennen. Door toe te geven dat hij haar echtgenoot was, had hij gegarandeerd zijn en haar doodsvonnis getekend. Prompt sloegen de talibs zijn vrouw in elkaar terwijl hij niets kon ondernemen om haar de beschermen. Als hij ook maar één vinger had uitgestoken, was hij er zelf aan geweest.
Om het drama van Afghanistan ten volle te kunnen begrijpen, moet je zelf in Afghanistan geleefd hebben en die jarenlange terreur aan den lijve ondervonden hebben. Wij hebben jarenlang in doodsangst geleefd.
Tot in het diepst van onze ziel zijn wij vernederd. Voor de ogen van de hele wereld hebben wij onze trots verloren. Niets hebben wij het buitenland nog te bieden. Integendeel, nu werken jullie buitenlanders, voor ons en proberen jullie dat land weer op te bouwen. Daar zijn wij dankbaar voor, want alles wat jullie voor ons doen is een trede op de trap die wij naar boven moeten gaan.
Bronvermelding
